Patrick van Katwijk In januari was ik aanwezig bij een werkbezoek van Corona Minister Hugo de Jonge aan gehandicapteninstelling ’s Heeren Loo in Monoster. Het ministerie hoopte bij aanvang van het bezoek op een voorpagina foto. Dat dit verzoek van de woordvoerders van de minister zo makkelijk zou worden ingewilligd was vooraf niet te bedenken.
In de fotografie spelen er verschillende belangen; het ministerie wil een foto van de minister veilig op 1,5m afstand met mondkapje, het vaccin goed in beeld, zoveel mogelijk client in contact met de minister en de arts. Vanuit journalistiek oogpunt hoop je op spontaniteit, iets dat dit bezoek doet afwijken van elk ander bezoek. Twee verschillende uitgangspunten die vaak botsten maar niet tijdens dit bezoek.
Aan spontaniteit bij client Fred geen gebrek. Hij was als tweede aan de beurt, de spanning voor zijn vaccinatie liep op. Vlak voordat hij op zijn stoel plaats moest nemen besloot hij Hugo de Jonge in de armen te vallen voor een stevige knuffel. Overdonderd was de minister, er was geen ontkomen aan.
Dat Fred niet langer meer kon wachten bleek daarna uit zijn ongeduldige antwoord op vragen van de Minister ,Je bent wel een enorme bemoeial’’ wat een duidelijk signaal was te stoppen met praten en de prik te zetten. De woordvoerder van de minister kwam met lichte paniek naar de aanwezige media toe en hoopte aan damage control te kunnen doen. ,,Graag wel een uitleg bij het beeld dat er geen ontkomen aan was voor de minister, deze doelgroep is nu eenmaal niet te sturen.’’
Pas een dag later werd het beeld van de knuffel door alle landelijke media opgepikt als highlight van de uitzending. Ook op het normaal zo kritische twitter en instagram stroomde positieve reacties binnen. Dat de minister de foto zelf ook online poste bevestigde dat het ministerie uiteindelijk ook blij was met de positieve reacties van dit spontane moment.
Hoe anders was dit ruim een maand later toen de minister in zijn vrije tijd zijn schaatsen liet slijpen in een Rotterdamse bouwmarkt. Hier vroeg een lokale ondernemer die trots was dat de minister in zijn winkel kwam om met hem op de foto te gaan. Tijdens deze foto deed de minister kort zijn mondkapje af. Een storm van kritiek volgde. De minister kan niet anders dan te reageren met ,,Ondanks voldoende onderlinge afstand had ik ook tijdens de foto dat mondkapje beter op kunnen houden.’’
Wat mij betreft hebben wij het hier over selectieve verontwaardiging. Waarom vinden wij een foto met een gehandicapte schattig en een foto met een trotse ondernemer schandalig? Zijn dit niet beide mensen die trots en blij zijn. Zijn het niet beide spontane momenten?
Het toont aan dat communicatie en beeld samengaan. Want wie had er zonder context positief gereageerd op de knuffel foto met Fred? Aan de foto van Fred zie je tenslotte niet dat hij een verstandelijke beperking heeft. Of andersom wie had er begripvol gereageerd als blijkt dat de Rotterdamse verkoper uit spontaniteit aan de minister vroeg of er een foto gemaakt mag worden zonder mondkapje? Ook na de knuffel met Fred gingen zorgmedewerkers op 1,5 afstand op de foto met de minister. De medewerkers vroegen hier zelf of het mondkapje voor de foto af mocht. Maar hier viel toen niemand over, allemaal afgeleid voor de knuffelfoto.
Voorlichting begeeft zich in corona tijd letterlijk op glad ijs. Daar weet het CDA campagne team alles van. Geen partij heeft het in de beeldvorming zo moeilijk als de Christen Democraten. Een CDA minister van Justitie die zijn gasten knuffelt tijdens zijn bruiloft. Een CDA Corona minister die elke week onder vuur ligt en geen goed meer kan doen. En als klap op de vuurpijl een CDA lijsttrekker en tevens minister van Financiën die de schaatsen ombind en een rondje Thialf maakt terwijl de binnensport locaties volgens het corona beleid gesloten zijn voor u en mij.
Corona leert hoop ik elke voorlichter dat context bij beeld belangrijker is dan ooit, elke foto die overal opduikt schadelijker kan zijn dan ooit en elk regulier werkbezoek kan uitmonden tot een rel. De vraag is vermijd je elk risico of sta je snel weer op na een gemaakte fout? Alle drie de ministers kozen voor het laatste. De verkiezingen van 17 maart zullen aantonen of gemaakte fouten hier impact op hebben gehad.